Ô nhiễm không khí tại Việt Nam và giải pháp nào để khắc phục hiệu quả

Những ngày gần đây, Hà Nội và TP.HCM liên tục nằm trong nhóm những thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới. Bầu trời mịt mù bụi mịn, không khí đặc quánh khói thải, chỉ số AQI chạm ngưỡng nguy hại – đây không còn là lời cảnh báo mà đã trở thành thực trạng đáng báo động.

Thực trạng không khí ô nhiễm ở các thành phố lớn của Việt Nam

Những ngày gần đây, Hà Nội và TP.HCM liên tục nằm trong nhóm các thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Không khí đặc quánh bụi mịn, bầu trời mờ đục, chỉ số chất lượng không khí (AQI) thường xuyên ở mức nguy hại. Đây không chỉ là những con số thống kê khô khan mà còn là hồi chuông cảnh báo về sức khỏe cộng đồng và tương lai môi trường.

Theo hệ thống quan trắc IQAir, chiều 22/2, Hà Nội xếp thứ 2 thế giới về không khí ô nhiễm, với chỉ số AQI chạm ngưỡng 181. Trước đó, sáng 20/2, thành phố này còn đứng đầu bảng xếp hạng với AQI 227, mức rất có hại cho sức khỏe, đặc biệt là người già, trẻ nhỏ và những người mắc bệnh hô hấp.

Không riêng Hà Nội, TP.HCM cũng đang đối mặt với tình trạng tương tự. Vào lúc 10 giờ ngày 22/2, nồng độ PM2.5 tại đây ghi nhận ở mức 72 µg/m³, cao gấp 14 lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Chỉ số AQI của TP.HCM vào sáng 14/1 cũng đạt 194, đưa thành phố này vào nhóm 4 đô thị ô nhiễm nhất toàn cầu.

Tình trạng này không còn là hiện tượng tạm thời mà đã kéo dài trong nhiều năm qua, phản ánh vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại các đô thị lớn của Việt Nam.

Bảng chỉ số ô nhiễm không khí mới nhất

Dưới đây là danh sách các thành phố ô nhiễm nhất tại Việt Nam vào ngày 26/02/2025 theo dữ liệu từ IQAir:

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại các thành phố này đạt mức cao, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, đặc biệt là nhóm nhạy cảm như trẻ em, người già và người có bệnh hô hấp.

Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí như hiện nay

Theo số liệu mới nhất, Hà Nội hiện có hơn 6 triệu xe máy và gần 800.000 ô tô chạy bằng động cơ đốt trong. Đây là một trong những nguyên nhân ô nhiễm không khí chính, khi mỗi ngày, hàng triệu phương tiện này thải ra một lượng lớn CO2, NO2, SO2 và bụi mịn PM2.5 – những tác nhân nguy hiểm gây ra tình trạng không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng. Không chỉ vậy, tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân đang vượt xa khả năng kiểm soát của các đô thị. Bất chấp việc mở rộng hệ thống giao thông công cộng, nhiều người vẫn lựa chọn xe máy hoặc ô tô riêng, khiến không khí ngột ngạt bởi khói bụi và khí thải.

Ngoài ra, nếu bạn sống gần khu vực có công trình xây dựng, chắc hẳn bạn đã từng cảm nhận được lớp bụi phủ dày trên mọi bề mặt. Cát, xi măng, đất đá không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn phát tán bụi mịn PM10 và PM2.5, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe đường hô hấp. Nhưng vấn đề không chỉ dừng lại ở đó! Nhiều công trình thiếu biện pháp kiểm soát bụi, không che chắn đầy đủ, dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí càng trở nên nghiêm trọng.

Nhìn vào thực tế, không thể không nhắc đến các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất – những nơi thải ra hàng triệu tấn khí CO2, SO2, NOx và bụi siêu mịn mỗi năm. Đây là một nguyên nhân gây ô nhiễmđáng báo động, đặc biệt khi nhiều nhà máy vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu diesel, làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, một số khu công nghiệp chưa có hệ thống xử lý khí thải đạt chuẩn, khiến bầu không khí xung quanh bị nhiễm độc nghiêm trọng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến công nhân làm việc trong nhà máy mà còn tác động đến hàng triệu người dân sống gần khu vực công nghiệp.

Không khí bị ô nhiễm gây ra những hậu quả gì?

Ô nhiễm không khí là một trong những thách thức lớn nhất đối với sức khỏe con người và môi trường. Việc hít thở không khí chứa các hạt bụi mịn (PM2.5, PM10), khí độc hại (CO, SO₂, NO₂) có thể gây ra những tác động tiêu cực trên diện rộng, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể và làm suy thoái hệ sinh thái.

Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Con Người

• Bệnh về đường hô hấp: Ô nhiễm không khí là nguyên nhân chính gây ra các bệnh viêm phổi, hen suyễn, viêm xoang, viêm mũi dị ứng và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Đặc biệt, trẻ em và người cao tuổi dễ bị tổn thương hơn do hệ hô hấp yếu.
• Tác động đến hệ tim mạch: Không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và cao huyết áp do sự tích tụ của các hạt siêu mịn trong mạch máu, gây tắc nghẽn và viêm nhiễm.
• Nguy cơ ung thư: Tiếp xúc lâu dài với các chất độc hại trong không khí như benzen, formaldehyde có thể dẫn đến ung thư phổi, ung thư miệng, thanh quản và các loại ung thư khác.
• Ảnh hưởng đến hệ thần kinh: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng ô nhiễm nguồn không khí có thể gây suy giảm trí nhớ, mất tập trung, làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và trầm cảm.
• Tác động đến hệ sinh sản: Không khí ô nhiễm có liên quan đến tình trạng vô sinh, sảy thai, sinh non và dị tật bẩm sinh do sự ảnh hưởng của các kim loại nặng và khí độc lên hệ nội tiết.
• Làm suy giảm thị lực và ảnh hưởng đến da: Các hạt bụi mịn có thể gây viêm kết mạc, khô mắt, đục thủy tinh thể, đồng thời làm tăng nguy cơ viêm da, dị ứng và lão hóa sớm.

Tác Động Đến Môi Trường

• Suy giảm chất lượng không khí: Khói bụi và khí thải làm giảm tầm nhìn, ảnh hưởng đến giao thông và phá hủy cảnh quan đô thị.
• Ô nhiễm nguồn nước: Các chất ô nhiễm trong không khí có thể hòa tan vào nước mưa, tạo thành mưa axit, làm nhiễm độc sông, hồ và nguồn nước ngầm, ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh.
• Suy thoái đất và hệ sinh thái: Mưa axit làm bạc màu đất, giảm độ phì nhiêu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp.
• Biến đổi khí hậu: Ô nhiễm nguôn không khí góp phần làm tăng nhiệt độ

  

Biện pháp bảo vệ không khí

Ô nhiễm không khí không còn là vấn đề xa lạ, mà đã trở thành mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và môi trường sống. Khói bụi từ công nghiệp, phương tiện giao thông và hoạt động sinh hoạt hàng ngày đang làm suy giảm chất lượng không khí nghiêm trọng. Vậy đâu là giải pháp để bảo vệ sức khỏe và cải thiện môi trường sống?

• Giảm phát thải từ nguồn: Ứng dụng công nghệ xử lý khí thải hiện đại trong công nghiệp, hạn chế phương tiện cá nhân, khuyến khích xe điện, phát triển năng lượng tái tạo.
• Cải thiện hạ tầng giao thông: Đầu tư vào giao thông công cộng, phát triển các khu vực hạn chế khí thải.
• Theo dõi và giám sát chất lượng không khí: Sử dụng hệ thống quan trắc không khí xung quanh như của Việt An, giúp đo lường chính xác các chỉ số ô nhiễm theo thời gian thực. Dữ liệu này giúp doanh nghiệp, khu công nghiệp và cơ quan quản lý có cơ sở để kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm hiệu quả.
• Bảo vệ sức khỏe cá nhân: Theo dõi chất lượng không khí, đeo khẩu trang chống bụi mịn, trồng cây xanh, sử dụng máy lọc không khí.

Kết luận

Kiểm soát ô nhiễm không khí là cấp bách. Doanh nghiệp và chính quyền cần chủ động giám sát chất lượng không khí, giảm phát thải và ứng dụng công nghệ quan trắc hiện đại. Việt An Enviro cam kết đồng hành cùng giải pháp tiên tiến, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.