Ô nhiễm bụi mịn đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường sống, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Với kích thước siêu nhỏ, bụi mịn PM2.5 và PM10 có khả năng xâm nhập sâu vào cơ thể, gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe như bệnh hô hấp, tim mạch, thậm chí là ung thư.
Bụi mịn là gì?
Theo Cục Bảo Vệ Môi Trường Hoa Kỳ (EPA), thuật ngữ PM (Particulate Matter) dùng để chỉ các hạt vật chất lơ lửng trong không khí, bao gồm hỗn hợp giữa các phần tử rắn và giọt chất lỏng. Một số hạt như bụi, bẩn, muội than hay khói có kích thước đủ lớn hoặc đậm màu để có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Tuy nhiên, nhiều hạt khác lại cực kỳ nhỏ, chỉ có thể phát hiện thông qua kính hiển vi điện tử.
Cơ quan Môi trường Châu Âu (EEA) cũng định nghĩa, bụi mịn là sự kết hợp giữa các hạt rắn và giọt lỏng tồn tại trong không khí. Chúng có thể được thải trực tiếp từ các nguồn phát thải hoặc hình thành khi các chất ô nhiễm từ nhiều nguồn khác nhau phản ứng với nhau trong bầu khí quyển và hình thành nên ô nhiễm bụi mịn.
Các loại bụi mịn
Bụi mịn được phân loại chủ yếu dựa trên kích thước của các hạt vật chất tồn tại trong không khí. Hai nhóm chính được quan tâm nhất là PM10 và PM2.5, mỗi loại có đặc điểm và mức độ ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe con người.
- PM10: Đây là những hạt bụi có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 10 micromet. Chúng thường bao gồm các thành phần như bụi đất, cát, phấn hoa, hoặc các hạt từ quá trình đốt cháy. PM10 có thể xâm nhập vào hệ hô hấp thông qua đường hít thở, gây kích ứng và các vấn đề về hô hấp.
- PM2.5: Những hạt này có kích thước siêu nhỏ, chỉ bằng hoặc nhỏ hơn 2,5 micromet. PM2.5 thường hình thành từ khí thải xe cộ, đốt nhiên liệu hóa thạch, hoặc các phản ứng hóa học trong khí quyển. Do kích thước cực nhỏ, chúng có khả năng đi sâu vào phế nang và thậm chí thâm nhập vào máu, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng như tim mạch, hô hấp, và ung thư.
Để dễ hình dung, hãy so sánh kích thước của PM2.5 với một hạt muối biển. Một hạt muối trung bình có đường kính khoảng 100 micromet, tức là lớn gấp 40 lần so với hạt PM2.5. Điều này cho thấy mức độ siêu nhỏ và nguy hiểm của loại bụi này.
Các hạt bụi mịn, đặc biệt là PM2.5, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm giảm tầm nhìn và góp phần vào hiện tượng mù quang hóa. Cả Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên minh Châu Âu (EU) đều sử dụng chỉ số tổng khối lượng PM10 và PM2.5 làm cơ sở để thiết lập các tiêu chuẩn chất lượng không khí, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Thực trạng bụi mịn đang diễn ra ở Việt Nam
Theo các báo cáo môi trường gần đây, tình trạng ô nhiễm bụi mịn tại Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, đang ở mức báo động.
Báo cáo Hiện trạng môi trường quốc gia giai đoạn 2018-2020 cho thấy, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại Hà Nội đã vượt quy chuẩn quốc gia gần 2 lần. Trong năm 2019, có tới 30,5% số ngày trong năm ghi nhận chất lượng không khí ở mức kém và xấu, thậm chí có những ngày lên đến ngưỡng rất xấu. Đến giai đoạn 2022-2023, kết quả quan trắc tiếp tục chỉ ra rằng nồng độ PM2.5 tại Hà Nội dao động từ 26 đến 52 µg/m³, vượt giới hạn cho phép từ 1,1 đến 2,1 lần. Không chỉ Hà Nội, các tỉnh như Bắc Ninh và Thái Nguyên cũng đối mặt với tình trạng tương tự.
Theo ứng dụng Air Visual (thuộc Tổ chức IQAir, Thụy Sỹ), vào sáng ngày 10/1, nồng độ bụi PM2.5 tại nhiều khu vực ở TP. Hồ Chí Minh đã lên tới 80,5 µg/m³, cao gấp 16,1 lần so với khuyến nghị hàng năm của WHO (5 µg/m³). Đây là con số đáng lo ngại, phản ánh mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại thành phố lớn nhất cả nước.
Báo cáo Hiện trạng môi trường Việt Nam năm 2023 do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố cũng chỉ ra rằng, ngay cả các vùng nông thôn miền Bắc cũng không tránh khỏi tình trạng ô nhiễm không khí. Nhiều trạm quan trắc ghi nhận nồng độ PM2.5 vượt quy chuẩn lên đến 3,5 lần, đặc biệt trong các đợt chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây ra bụi mịn đang gia tăng như hiện nay
Tình trạng ô nhiễm bụi mịn, đặc biệt là PM2.5 và PM10, đang trở thành vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam, xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả tác động của con người và điều kiện tự nhiên. Dưới đây là những nguyên nhân chủ yếu:
- Phát thải từ giao thông đô thị: Xe máy và ô tô là nguồn phát thải chính, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, nơi mật độ phương tiện cao và ùn tắc giao thông thường xuyên xảy ra.
- Hoạt động công nghiệp và xây dựng: Các nhà máy nhiệt điện, khu công nghiệp và công trường xây dựng thải ra lượng lớn bụi mịn thông qua quá trình đốt nhiên liệu và thi công không được kiểm soát chặt chẽ.
- Đốt rơm rạ và chất thải nông nghiệp: Tại các vùng nông thôn, việc đốt rơm rạ sau thu hoạch là nguyên nhân chính làm tăng nồng độ bụi mịn, ảnh hưởng không chỉ đến khu vực nông thôn mà còn lan tỏa đến các đô thị lân cận.
- Hiện tượng nghịch nhiệt: Từ tháng 10 đến tháng 4, miền Bắc thường xuyên chịu ảnh hưởng của nghịch nhiệt, khiến các chất ô nhiễm bị giữ lại ở tầng khí quyển thấp, làm gia tăng nồng độ bụi mịn.
- Phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19: Sự gia tăng mạnh mẽ của các hoạt động sản xuất, giao thông và xây dựng sau thời gian giãn cách đã dẫn đến lượng phát thải bụi mịn tăng đột biến.
- Hạn chế trong quản lý môi trường: Việc thiếu các quy định nghiêm ngặt về kiểm soát phát thải, hệ thống giám sát chất lượng không khí chưa hiệu quả và ý thức bảo vệ môi trường của một bộ phận người dân còn thấp cũng góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề.
Giới thiệu hệ thống quan trắc không khí xung quanh tiêu chuẩn
Hệ thống quan trắc không khí xung quanh là công cụ hiện đại, được thiết kế để theo dõi và đo lường các thông số chất lượng không khí trong môi trường sống. Với sứ mệnh bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường, giải pháp quan trắc không khí tự động iMisff 8101 AQ của Việt An đã khẳng định vị thế dẫn đầu thị trường Việt Nam trong lĩnh vực quan trắc môi trường.
iMisff 8101 AQ (Air Quality) là hệ thống quan trắc không khí xung quanh tự động, giúp xác định nhanh chóng nguồn gốc ô nhiễm và đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng theo các tiêu chuẩn hiện hành. Đây là giải pháp không thể thiếu trong việc giám sát và kiểm soát ô nhiễm không khí, đảm bảo một môi trường sống an toàn và trong lành.
Thông số quan trắc nổi bật
- Tiêu chuẩn: PM2.5, PM10, O3, NO, NO2, NOx, SO2, CO, cùng các yếu tố khí tượng như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất khí quyển, hướng gió, tốc độ gió và lượng mưa.
- Mở rộng: Bụi tổng TSP, đáp ứng nhu cầu giám sát toàn diện.
Điểm khác biệt của iMisff 8101 AQ
- Tiết kiệm chi phí và thời gian: Thiết bị được tích hợp sẵn trong một tủ quan trắc duy nhất, giúp giảm thiểu thời gian lắp đặt và vận hành.
- Dễ dàng sử dụng: Khách hàng có thể sử dụng ngay sau khi nhận hàng mà không cần hiệu chỉnh phức tạp.
- Tích hợp đồng bộ: Hệ thống kết nối liên tục với nền tảng IoT Platform – iLotusLand, cho phép truyền dữ liệu trực tiếp về phòng điều khiển trung tâm, giúp quản lý và giám sát từ xa hiệu quả.
Kết luận
Ô nhiễm bụi mịn đã trở thành thách thức toàn cầu, không còn giới hạn ở một quốc gia hay khu vực. Tại Việt Nam, nồng độ bụi mịn PM2.5 và PM10 tăng cao đang đe dọa nghiêm trọng chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng. Để giải quyết vấn đề này, các hệ thống quan trắc tiên tiến như iMisff 8101 AQ là giải pháp tối ưu, giúp theo dõi, kiểm soát và cảnh báo kịp thời các nguồn ô nhiễm. Chỉ bằng hành động đồng bộ từ nhận thức đến công nghệ, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai với không khí trong lành và môi trường bền vững.
Vietnamese 
English